30 nov 2008




Despois da homenaxe

de Marcos V.

(Pegadas nos medios.)




Na prensa dixital:

30-11-2008




1-12-2008:

2-12-2008:


No blogomogollón:


30-11-2008





1-12-2008.
2-12-2008.

3-12-2008

Multimedia:

En Youtube, por Teleminho, presentación do libro ´Historia de Ourense'.

(En breve incorporaremos discursos pronunciados.)


Queren enviarnos fotos para elaborar unha galería do blog antes ou despois da homenaxe de M.V., mándenolas a este correo que figura así mesmo na cabeceira do blog: marvalcarcel@gmail.com. A poder ser, que non pasen de 500 K. de peso cada foto. Se queren tamén facilitarnos o traballo, identifiquen a cada suxeito de arriba a abaixo e de esquerda a dereita, e xusto o lugar e a data onde foi tirada.



29 nov 2008

La region-Sonia Torre - OURENSE - 29-11-2008

Marcos Valcárcel: ‘As cousas si se fan ben, sen desexo de ridículos protagonismos, teñen boa resposta’

Catedratico de Lengua e Literatura, investigador e historiador
A actividade cultural en Ourense non se pode entender sen o nome de Marcos Valcárcel. O profesor, investigador e historiador presenta hoxe o seu último libro ‘Historia de Ourense’, e ademáis será o protagonista dunha cea-homenaxe pola sua intensa traxectoria.
O profesor, investigador e historiador Marcos Valcárcel, nun momento da entrevista. (Foto: Miguel Ángel)
O profesor, investigador e historiador Marcos Valcárcel, nun momento da entrevista. (Foto: Miguel Ángel)

O Clube Alexandre Bóveda, a Asociación cultural Auriense, a sección de literatura do Liceo, a Fundación Carlos Casares ou o Pen-Clube de Galicia. Son só algunhas das asociacións relacionadas coa cultura que teñen un incuestionabel nexo en común: Marcos Valcárcel. Este ourensano, profesor, catedrático, investigador e historiador, autor de numerosas publicacións, colaborador de medios de comunicación, como La Región, e organizador de numerosas actividades culturais, é un dos motores da vida cultural da cidade. Esta tarde, ás 19 horas, no Liceo presentará seu último traballo: ‘Historia de Ourense’, e será o protagonista dunha cena homenaxe para recoñocerle a súa traxectoria, algo que recoñece ‘agradezco moitísimo, xa que me consta que foi feita con agarimo e porque, tanto os organizadores como a xente que se apuntou, son amigos e iso e de valorar’. Os comensais xa superan os 300.

¿Que se sinte máis, profesor, investigador ou historiador?

Son facetas complementarias, dende a miña perspectiva síntome máis ben profesor, que é o que fixen prácticamente toda a miña vida. Despois a presencia na investigación e, sobre todo, na prensa, para mín e complementaria, xa que trato a cotío os mesmos temas e é o mesmo descurso, só que plasmado cos distintos linguaxes que utilizo.

¿Que conta ‘Historia de Ourense’?

Trátase dun libro de divulgación, é un libro pequeno, aínda que debo destacar que ten unha presentación moi coidada. Defínese como unha porta de entrada ao que foi a historia inicial de Ourense. Está pensado para estudantes, como os meus alumnos e incluso para universitarios. Aínda que tamén é válido para todas as persoas interesadas en coñecer un pouco máis a historia de Ourense, e para os turistas que se acerquen ata a nosa cidade. Ata agora non había un manual sinxelo no que poideran atopar estos datos e que lles poidera servir para iniciarse na istoria da cidade. O que se trata é poder espertar un pouco o interese pola istoria de Ourense dunha maneira sinxela. Tratei de facelo co todo rigor do que fun capaz e incluso tentei introducir algunhas novedais, como os descubrimentos que se están a facer coas excavacións das Burgas. O que quería era un traballo que poida chegar a maior parte da poboación. De todos modos, tamén aparece unha ampla referencia bibliográfica para as persoas interesadas en profundizar.


Como unha das persoas que promoven as actividades culturais na cidade, ¿pensa que os ourensáns responden ben?

Creo que sí, que Ourense responde as iniciativas culturais. E certo que tratei de introducir cousas novedosas, imaxinativas, pero sobre todo, o máis importante é contar coa colaboración de todo o mundo, eu son únicamente unha peza máis no engranaxe. Hai moita xente en Ourense, amigos como Benito Losada ou Monxardín, por exemplo, que están continuamente en diferentes ámbitos culturais e o que chegamos é a conclusión de que cando as cousas se fan ben, con certa querencia, coordinando todo, colaborando o maior número de institucións, de iniciativas, e sin desexos de protagonismos, que son ridículos, as cousas saen ben e a xente responde. Ourense é unha cidade culta, sempre o foi, quizais noutros momentos tivo máis actividade no sector da producción cultural, e hoxe cecais hai máis espectadores, xa que as infraestructuras aumentaron e temos posibilidades de asistir a un maior número de espectáculos culturais que antes. A asignatura pendente é que Ourense xenere máis productos creativos e que o faga en todolos campos, que se complementen as dúas cousas: a labor do espectador, que non deixa de ser unha labor pasiva, e a do creador, e que de Ourense poidan sair ata outros espazos.

¿Que é o que falla para que se produza esa proxección de creadores?

Estas cousas son moi lentas, o traballo de cultura non se fai en dous nin en tres días, a veces fan falla xeracións, é algo que se ve a moi longo prazo, e non todo o mundo ten paciencia para seguir. Realmente o apoio institucional vai máis ben dirixido a cultura espectáculo e a promocionar cousas que veñen de fora. O meu consello sempre é o mesmo: que as institucións públicas apoien o máis posible o sector creador, sin ningún tipo de partidismos nin sectarismos, e dar a máxima liberdade, porque hai xente moi boa.

¿Os políticos en xeral entenden a cultura?

Non se pode dar unha resposta en xeral, habería que facer matizacións. Hai de todo. Eu coñezo políticos con grandes inquedanzas culturais, que sé que son grandes lectores e participan en eventos culturais continuamente; hai outros que aos que non lles interesa nada, os libros están na estantería non para ler, senon para adornar; e hai outros que se limitan a cumprir coa labor institucional de apoiar mediante subvencións, pero tampouco a súa inquedanza máxima é o mundo cultural. Eso por suposto, non podemos pedir ilusións, ideais, cada quen é como é. Non podemos pedir unha clase política que teña un nivel cultural elevadísimo, porque eso non se da nin en Ourense, nin en Madrid, nin en outros lugares, non é un fenónemo exclusivamente ourensán. O que sí podemos é pedir que os políticos sexan conscentes do valor da cultura, que a cultura é a que da no fondo identidade a unha sociedade, e unha certa personalidade, e que sexan polo menos, digamos que teñan o complexo ou prexuicio de que isto é algo que hai que coidar, agarimar e non desprezar. O realmente terrible é cando por ignorancia a xente despreza a nosa cultura, o noso idioma, porque non saben o que teñen.

¿Existe unha xeración relevo para actividades culturais?

E necesario que exista, debería existir. Hai de todo, na mocidade hai de todo, eu non son nin apocaliptico nin catastrofista. Un vello filósofo antigo, séculos antes de Cristo, falaba contra a mocidade, que era un escándalo, que onde ibamos a chegar, é un discurso vello, que non aporta nada. Na mocidade hai de todo, hai xente moi boa, moi válida, moi ilusionada, moi ben preparada, traballando en ONGs, en campos sociais, culturais, e de ahí ten que sair esa xente. Hoxe o unico é que, digamos certos sectores o teñen máis fácil, teñen unha serie de infraestructuras, está o mundo de internet, que e un auténtico tesouro, e incríble a cantidade de blogs, de iniciativas que están ahí, de diálogo. E a outros niveis, pois a veces hai unha falla de referentes, de saber contra qué loitar. Na miña xeración iso o tiñamos claro, estaba Franco, e tiñamos un obxetivo. Hoxe pode haber un sector da mocidade que esté confuso, que non teña moi claro porque ten que loitar, ni ata onde o ten que facer, pero siguen sobrando causas para loitar, para sair a rúa todolos días, para seguir traballando no mundo social, político e cultural, e hai xente moi potente, boa e moi preparada. Entre a xuventude que coñecin ao longo do tempo hai moitas persoas que poden facelo moi ben, e sen dúbida que están moito mellor preparados que a miña xeración, a nivel académico e a nivel profesional.

¿Qué recorda con máis ilusión?

Dende logo a xuventude polo que ten de descubrimento, de iniciación. Os primeiros anos 70 foron un cambio radical. Eu era un neno da pequena burguesía, afastado da realidade. O salto ao instituto, o salto a agrupación cultural Auriense, as primeiras misas en galego, deron un volco a miña vida, unha galeguización que me volveu ao mundo dos meus pais e avós, que eran galegofalantes e moitos dos mellores amigos que teño son daquela época. A outra etapa foi xa vendo de Santiago, empezando a traballar en algunhas das asociacións que participei. Recordo os encontros, as reunións, todos eramos amigos e isa e a mellor maneira de traballar, sen dúbida.



Marcos Valcárcel, o vendimador da cultura galega

Redacción -Vieiros- 13:35 29/11/2008



Ás sete da tarde preséntase o seu 'Historia de Ourense' no Liceo; e ás nove da noite os seus amigos renderanlle unha merecido recoñecemento.



As instalacións do Liceo de Ourense (Lamas Carvajal 5) acollerán a partir das sete da tarde deste sábado a presentación de Historia de Ourense, o máis recente libro de Marcos Valcárcel. O acto contará coa intervención de Francisco Rodríguez Fernández (alcalde de Ourense), Alfonso Vázquez Monxardín, Manuel Bragado e o propio autor. A continuación, ás nove da noite no restaurante San Miguel celebrarase unha cea-homenaxe de recoñecemento de todos os amigos e amigas ao "infatigábel labor de Marcos a prol da cultura de noso".

A comisión organizadora da homenaxe, formada por César Ánsias, Xoán Fonseca, Benito Losada, José Carlos Martínez-Pedrayo, Eustaquio Puga, Xosé Ramón Quintana, Xosé Trebolle e Afonso Vázquez-Monxardín quere con este acto "buscar formas para expresar a gratitude e cariño que moita xente quere comunicar a Marcos, nestes momentos complicados para a súa saúde". Os seus amigos destacan os seus traballos de investigación e divulgación sobre a historia de Galicia e en especial nos eidos cultural e xornalístico, a súa constante presenza na prensa galega dende hai trinta anos (hoxendía en Galicia Hoxe, La Región, e A Nosa Terra), o seu desinteresado labor de organizador e dinamizador cultural na cidade de Ourense, ou o seu blog As Uvas na Solaina; "e todo sempre desde posicións galeguistas, progresistas e dialogantes", salientan.

Nas últimas semanas veñen aparecendo en distintos medios de comunicación numerosos artigos de opinión que gaban a figura do historiador. Por exemplo Xosé M González escribiu en Xornal.com "El, motivo e titular desta peciña, leva gañado o que dicían o Miranda e quen asina: constituír arestora único parangón factible para don Ramón Otero Pedrayo. Igual lle agroma roibén nas fazulas, cavilando que aquela enorme sombra non ten hogano semellar. Confundirase. Hospitalidade, erudición, ourensanía. Perciben o aire de familia?".

Xosé M. Sarille, en El Correo Gallego, dixo: "Un grande corazón que impulsa e transporta, desde o pasado para o porvir deste país, e desde a sombra para o entendemento e o amor. Non lle coñezo a outra obra, a do erudito e coleccionista paciente. Tenme falado dela nos cálidos días en que nos retratabamos xuntos e sei que en Ourense hai casas enteiras de arquivos de papel que pola lúcida escolla constitúen talvez a notaría máis importante da Historia de Galicia do último medio século. E todo porque Marcos Valcárcel é tan grande como imprescindíbel".

Xaime da Pena, en Xornal.com, afirmou "Marcos tamén ten todo aquelo que sempre quixemos do noso pai e para o noso fillo, a tolerancia suficiente para que te comprenda nun extremo e un sorriso cómplice despois dunha zoupada, !vas caer¡, pero con eso non se nace, eso faise o longo de cincuenta anos, día a día, lectura a lectura e artigo a artigo, e de aí ese bendito respecto profesoral que lle temos os seus okupas, e como dicía o outro senón existira habería que fabricalo. Nós témolo, disfrutémolo".

E en La Región Rosa Enríquez deixou dito: "Por iso precisamente, ao entrar no blog de Marcos Valcárcel, como dicía Borges, unha aprende e aprende e volve a aprender. Eu, por aprender, aprendín, por exemplo, que hai persoas que traballan arreo, coma Marcos, na configuración da memoria real, sementando o respecto á cultura e ás artes feitas no noso país, fornecendo o espírito de quen teña desexos de coñecer as súas raíces que o único espazo onde se pode dicir que existe radicalidade".

Helena Villar Janeiro, en Galicia Hoxe, escribiu: "Cavilaba eu estes días en que Eduardo Pondal, cando escribiu o poema que se ía converter no himno galego, tivera unha certa premonición de que existiría unha personalidade como Marcos Valcárcel e que lle inspirara en vaticinio aquel sintagma "os bos e xenerosos".






"Foi Marcos o das uvas quen me presentou a Marcos de Auria"


Redacción Vieiros - 14:23 29/11/2008

Algúns dos comentaristas habituais do seu blog 'asuvasdasolaina', gaban ao historiador horas antes da súa homenaxe pública.



Arume dos Piñeiros. Nacín na solaina. Xa non recordo o día. Si, non obstante, o recebimento. Cálido, xeneroso. Ignoraba todo do anfitrión, do dono desprendido das uvas. Apenas podía imaxinar (nin quería probablemente) quen eran os/as que escribían naquela páxina con tanta entrega. Foi Marcos o das uvas quen me presentou a Marcos de Auria: nunca lle estarei totalmente agradecido. Mentres tanto, entro e saio a carón dese río dese mundo que se chama Valcárcel.

Xoan da Cova
. Eu caín no blog de casualidade. Era eu un internauta consumado, pero non habitual dos blogs. Fixen crítica destructiva de algún texto do autor, e chamáronme "troll". Divertíume o nome e ,asumíndo o rol, empecéi a dar caña a destro e sinistro, sen saber moi ben contra qué ou contra quén. Sorprendéume ver que os contra-argumentos dos comentaristas tiñan un nivel intelectual non habitual, neste mundo internáutico que, daquela, aínda parecía monopolizado por adolescentes e xente moi xove. Non era unha web habitual. Outro contertulio chamóume "ágrafo", e tiña razón. Nunca na miña vida tiña estado especialmente interesado no galego ou na cultura galega,a pesares de ter sido o galego, na aldea, a miña lingua materna. Asumín o nick 'Troll -ágrafo', e seguin desenrolando ambos os dous roles durante unhos debates que se facían máis interesantes cada día. Nunca pensei que me fose divertir e aprender tantas cousas nun blog. As conversas cos contertulios determinaron unha porcentaxe significativa das miñas lecturas desde entón. Cando o Marcos me propuxo o cambio de nick a "Xohan da Coba", posiblemente inspirado nas miñas heterodoxas intervenciós, como heterodoxo era o famoso personaxe ourensán do así chamado, asumino de inmediato. Tamén o pasei ben coas cábalas que se fixeron acerca da miña identidade, en parte alentadas por as pistas falsas que me divertía en deixar. Mesmo apareceron referencias ao meu nick na prensa escrita. Alucinante. Cando o contertulio, que despois se chamou Lobo Neghro, chegou tamén para quedarse, e me descubriu, pasaron todos os habituais do blog a seren amigos do corazón, mesmo antes de coñecelos a moitos de eles persoalmente.

Xa dixen algunha vez que non é nada fácil "facer grupo". Os verdadeiros grupos son heteroxéneos, formados por persoas que asumen roles diferentes. A maioría das persoas queren rodearse de xente igual a eles. Só os líderes naturais congregan ao seu redor, de xeito espontáneo, a persoas moi diferentes entre sí, para formaren unha estrutura supra-individual. O que seguramente Marcos Valcárcel fai en moitos aspectos da súa vida, pero que, cónstame, fixo sen dúbida con este blog das Uvas.

Xosé M. González. Entrei porque había que entrar; vello coñecido, vella música, O Meu País... Dixen algo na columna de Xornal, o dono da Solaina veu saudar e correspondín na súa galería; visita de médico, chámanlle. Iso me parecía.
Si, home, si. Un gancho que te agarra e bum, volves, volves, non deixas. Comparece un tal Arume dos Piñeiros, temos certa diferenza en relación co peiteado. O amo da casa probablemente observa e sorrí por dentro; "estes rapaces...".
Ben sabido é que, por veces, non hai mellores amigos que os que se petaron de nenos. Aínda haberá máis relea, o dono quérese preocupar un algo. Auga de castañas, sorriso de solaina. "Era visto". Segue mandando vida e nós bebemos.

Lourixe. Móvome aventureira por moitos mundos. No meu devalar de estantiga cibernética en todos os cruces camiño do Parnaso faláronme das Uvas e dos seus afanosos vendimadores. Unha boa cuadrilla coñécese polo esplendor do maioral, e bebo agora gozosa do excelente mosto da Solaina.

Júlio Medela de Lobeira. Chega unha altura na vida en que cómpre reflectir, mesmo para os empresarios do tiro, das ‘voladoras' e dos churros bañados en chocolate. E don Marcos tamén é dos nosos, aínda que máis especializado: Un acróbata do espírito. O día en que un servidor entrou no seu blog, na súa espectral caseta de tiro, chimpou unha baralla moi especial, ben asegurada sobre tres palillos, e cun só tiro!!! Grazas, don Marcos.

Xosé Manuel González. E ao da Cova, entre o wolóf e a requinta, condensador e cervexas, faltalle só unha voltiña pola metempsicose.

E a Lourixe, Chairega Jones da net of nets, demora un anaco na raxeira e fai relato da aventura.

O cabaleiro moinante de Lobeira, adoito pirotécnico, resolve aterrando en arabesco e volcánica enxurrada. De onde a forza da vida se chama Nukus.

O Arume dos Piñeiros regala un soneto, inopinada fonte de imprevista sabenza, abraiante louvanza, derivación sicalíptica.

Pousa cadaquén a súa vianda no luxoso mantel. Na cabeceira da mesa, un Ludovico Sforza menos guerreiro quizá, máis ilustrado.Arume dos Piñeiros. Vai vir o Beria e mandarnos a todos todas á Siberia a menos corenta graos. Ou algo así.


Marcos Valcárcel edita la 1ª historia de Ourense breve para estudiantes y turistas

EFE (http://www.soitu.es)
Actualizado 28-11-2008


Ourense.- La primera historia de Ourense breve, destinada a estudiantes de todos los niveles educativos y turistas aporta rigor, información actualizada de nuevos hallazgos y se puede "leer de un tirón", dijo en entrevista a Efe su autor el catedrático de Literatura gallega y doctor en Historia Marcos Valcárces
ampliar foto
(EFE)

El catedrático de Literatura y Lengua Gallega y doctor en Historia Marcos Valcárcel, con una caricatura suya obra del humorista gráfico Carlos Quesada, que ha escrito la primera historia de Ourense breve, destinada a estudiantes de todos los niveles educativos y turistas aporta rigor, información actualizada de nuevos hallazgos y se puede "leer de un tirón", dijo en entrevista a Efe su autor.

Valcárcel presentará mañana día 29 esta obra en el transcurso de un acto público organizada por el club Alexandre Bóveda, del que forma parte, al que se prevé la asistencia de más de 300 escritores, intelectuales, amigos y políticos de toda España.

El libro "Historia de Ourense", según explicó, tiene 70 páginas, con fotografías históricas y una "amplísima" bibliografía para el lector interesado en saber más.

Para su elaboración se basó no sólo en las investigaciones de etnógrafos sino que incluye información obtenida por arqueólogos en excavaciones iniciadas hace pocos meses en el casco viejo de la ciudad.

La brevedad del libro fue elegida de forma consciente por el autor, que también optó por extenderse más en diferentes fases del Ourense contemporáneo, desde la entrada de la ciudad a la modernidad con la apertura de la Rúa Progreso en 1850 -que facilitó la instalación de burgueses del resto de España-, hasta hoy.

"El libro es desequilibrado pues la época sueva se limita a los estudios de Anselmo López Carrera, y poco más hay, pero al acercarme a la actualidad me extendí más de forma consciente para que a estudiantes y curiosos les quede constancia de la importancia de la Xeración Nós y de la gran actividad cultural y económica que hubo en la ciudad de la posguerra, a pesar de la situación", agregó.

En ese sentido, explicó a Efe que los intelectuales actuales son deudores de los que les precedieron, como la "Xeración Nós" -Vicente Risco, Ramón Otero Pedrayo y otros- e incluso ésta "no tendría la fuerza que tiene si antes no hubiese otros ourensanos menos conocidos pero igual de importantes".

El investigador considera que la cultura en Ourense "siempre supo optimizar sus recursos" y se conserva porque se engarzan unas generaciones con las anteriores "y ahora podemos hablar, entre otros, de Bieito Iglesias que vive en Santiago pero sigue bebiendo de su infancia en el barrio de A Chavasqueira y deja así patente una parte de la memoria de la ciudad".

Del mismo modo, el fallecido Carlos Casares, y Xosé Lois Méndez Ferrín, a pesar de su vínculo de adultos con Vigo, son ejemplo claro de que la infancia -en ambos vivida en Ourense- es la patria del poeta "igual que ocurrió antes con el premiado poeta José Ángel Valente, incluso cuando marchó a Ginebra, o Antón Tovar", agregó.

Valcárcel no considera adecuada la denominación del Ourense de una determinada época como "Atenas de Galicia" -frecuentemente utilizado en actos públicos- y atribuye la riqueza cultural de la ciudad "a que es una de las pocas que conserva con fuerza su tradición y esa es la mejor base para avanzar y renovar", subrayó.

Tras la publicación de su breve "Historia de Ourense" en Xerais, Valcárcel tiene proyectos inmediatos "aunque parados por ahora hasta que recupere el ánimo que perdí cuando me detectaron una enfermedad que no tiene tratamiento".

En ese sentido, dijo que está recién editado un novedoso calendario cultural de Galicia que recoge los principales hitos de cada año entre 1906 y 2006 "como una especie de guía de curiosidades anuales" que ya tuvo éxito durante su publicación en el diario "Galicia Hoxe".

En las "tareas pendientes" de Valcárcel está volver a colaborar en periódicos, un estudio inédito sobre las influencias literarias de Eduardo Blanco Amor y nuevas investigaciones sobre Antón Tovar.
O traballo recoñecido

Marcos Valcárcel reivindica Ourense como unha cidade "culta" que contribuíu moito á "construción da identidade cultural" do país

M. DOPICO . SANTIAGO-Galicia Hoxe 29-11-2008

Valcárcel , á esquerda, con Xosé R. Quintana e Ramón Villares, en Ourense
Valcárcel , á esquerda, con Xosé R. Quintana e Ramón Villares, en Ourense

"Para min Ourense é unha localización sentimental e literaria no mundo, cun perfil moi preciso, pero perfectamente compatible coa nosa identidade galega". O historiador e catedrático de Lingua e Literatura galega Marcos Valcárcel explicaba, deste xeito, nunha entrevista con Manuel Vidal Villaverde publicada por este xornal a súa "ourensanía". Agora, a sociedade galega e, en especial, o mundo cultural, queren amosarlle o recoñecemento que merece polo seu compromiso co país cunha cea homenaxe que esta noite reunirá no restaurante Sanmiguel a máis de trescentas persoas.

Investigador, activista cultural, colaborador de varios xornais e publicacións, -Galicia Hoxe entre eles-, blogueiro... Marcos Valcárcel organizou, sendo presidente do Clube Cultural Alexandre Bóveda de Ourense, varias homenaxes a distintos persoeiros. Hoxe é a súa quenda. Antes da cea, ás 19:00 horas, no Liceo, presentará o seu novo libro, Historia de Ourense, editado por Xerais.

"É unha historia de Ourense de ton divulgativo, breve e con rigor, desde o mundo romano ata hoxe. Un intento de facer unha historia cultural na que os ourensáns recoñezan as súas raíces, por iso a parte do século XX é moi extensa: a República, a postguerra, os anos 50-60-70, co mundo cultural que xirou arredor da Auriense, o Ateneo, o Liceo, a coral de Ruada, os escritores... A explicación do mundo romano parte dos clásicos: Ferro Couselo e Cuevillas, pero incorpora as actualizacións derivadas dos últimos achados dos arqueólogos. Na etapa medieval introducín os estudos de Anselmo López Carreira por exemplo...", salientou Valcárcel nunha entrevista.

"Desde a Idade Media ata o 1850 houbo poucos cambios. Na etapa contemporánea, que se abriu coa creación da estrada a Madrid, falo da nova burguesía urbana, que consolidou toda a arquitectura chamada modernista, e toda a zona do ensanche... Ao final do libro recollo unha bibliografía para quen queira afondar: desde Otero, Risco, Cuevillas, Ferro Couselo, ata Francisco Fariña, Olga Gallego, Alfonso Vázquez-Monxardín...", engadiu.

Acompañarán ao autor, na presentación do libro, Monxardín -un dos organizadores da homenaxe-, o editor, Manuel Bragado, e o alcalde da cidade, Francisco Rodríguez.

MEMORIA

A actualidade do asociacionismo

Valcárcel dirixe a sección de Literatura do Liceo de Ourense. Foi membro da asociacións culturais O Galo e O Eixo en Compostela, Auriense en Ourense, a Federación de Cine-Clubes de Galicia... "O asociacionismo cultural tivo o seu apoxeo desde finais dos anos 60 ata o 78-79. Foi unha plataforma de denuncia política e social moi importante, e una escola de formación da sensibilidade política galeguista para os que temos hoxe entre 50 e 60 anos. Agora decaeu moito: moita da actividade que se facía nas asociacións xa se fai desde outros ámbitos. Daquela, teñen que adaptarse á nova realidade, pero segue a ser moi positivo que existan, e as institucións deben promovelas", cre.

Valcárcel ten publicado un amplo abano de obras de historia -con especial atención á Segunda República-, historia de Ourense, do galeguismo, do xornalismo galego, estudos sobre escritores e escritoras do país... Como investigador, ten claro que Ourense lle achegou moito a Galiza en canto a "construción da identidade cultural, a través primeiro da xeración Nós e da revista Nós, despois da xeración dos escritores republicanos, con continuidade na posguerra: a revista Posío, por exemplo, despois o mundo das asociacións culturais... Hai moito da historia de Ourense por descubrir...", asegura.

VISIÓNS

"Aínda non temos o museo"

Ourense, di Valcárcel, é "unha cidade culta", pero cunhas institucións "que non sempre están á altura. Aínda non temos un museo no que estean presentes todos os nosos artistas, escritores...", lembrou.

Un xornalismo para o debate

"O xornalismo, en xeral, debería imitar o modelo da República: de construción dunha idea de país sen localismos absurdos, de pluralismo, sen sectarismos, serio, aberto ao mundo, como un gran foro de debate", pensa.

Unha terra de escritores

A tradición literaria ourensá foi aberta por xente coma "Marcelo Macías" e "Arturo Vázquez", e herdada pola xeración Nós, despois Casares, Ferrín, Bieito Iglesias... que "manteñen o vínculo coa súa infancia", comentou.

A TECELÁ EN OUTONO

Marcos de Auria.

Marica Campo
El progreso
28/11/2008

OURENSE é pedra, ladrillo, formigón, río, pontes, outeiros e auga calda no meridiano 7° 52’ 12’’W. Auria é pensamento, memoria e literatura no meridiano dos soños. Como nas cidades invisíbeis de Italo Calvino, Auria acontece sobre o mesmo chan que Ourense malia pertencer aquela a un outro mundo ben diferente. Moitos dos habitantes de Ourense morrerán sen saber que existe Auria, mais todos os habitantes de Auria coñecen Ourense.

Auria ten alcalde de seu. As súas ocupacións non teñen nada que ver coas do alcalde da cidade visíbel. Este debe mirar polo estado das rúas, a situación do emprego, a calidade da auga ou os impostos. Aquel anda sempre na teima de comunicar ambas cidades, de facer visíbel a invisíbel, de descifrar o palimpsesto da cidade para que Ourense, ademais de corpo, teña tamén alma. Alma, esa conciencia de si propio, coñecemento e memoria, urdido de historia e fábula alén do tempo dos que o habitan. Auria.

O alcalde de Auria chámase Marcos Valcárcel. Mañá, 29 de novembro, presenta no Liceo da Cidade das Burgas unha súa Historia de Ourense. Con ese pretexto renderémoslle testemuño de admiración e amizade nunha cea homenaxe que ha xuntar multitude de persoas de todo o país. Agasallaremos en un a moitos homes: o erudito, o historiador, o activista cultural, o escritor, o profesor, o amigo e, sobre todas as cousas, o home de ben.

Conta Castelao no seu Sempre en Galiza a anécdota, por el vivida en Badajoz, daquel crego da catedral que, dispondo dun magnífico órgano alemán, pasaba as horas a lle estudar as tripas e a limpar os excrementos que os morcegos deixaban nos tubos, mais sen tocalo e sen llo deixar tocar a ninguén. "¡Que lástima de órgao e que pena de organista!" di, para engadir logo que no censo de intelectuais que moran na nosa terra hai unha chea deles que se asemellan ao organista de Badajoz: sabios, mestres, técnicos; mais improdutivos.

Non é este o caso de Marcos Valcárcel, como xa queda sucintamente descrito, senón todo o contrario. Sen estridencias e desde a primeira mocidade, a vida deste home é a dun servidor, sempre de garda, da causa de Galiza. Ourense é a metonimia ou, se o prefiren, a parcela privilexiada do seu labrar. Da súa produtividade fala ben ás claras a morea de libros que ten publicados até o de agora, con cincuenta anos e máis quefaceres que o da escrita. Non é posíbel citalos aquí, mais si resumir que por el sabemos moito máis da Xeración Nós, do lexicógrafo Eladio Rodríguez, da literatura, historia e xornalismo de Ourense. De Blanco Amor, o que lle dera nome á Auria que Marcos poboa. ¡Poboar!: Ocupar un lugar con xente. Sinónimo: ¡habitar!. A iso nos chama o amigo, a vivir con el no meridiano do coñecemento, a memoria, a literatura e os soños. En Auria. En Galiza.


28 nov 2008

A censura franquista de libros
X.L. Méndez Ferrín
(Faro Vigo 28-11-08)


Despois de botarlle unha ollada á exposición "Editar en galego baixo a censura franquista" que, organizada por Xosé Manuel Dasilva, foi inaugurada na Casa Galega da Cultura de Vigo (Fundación Penzol), penso no moito que hai aínda por investigar e divulgar neste material. Seguindo a liña aberta por Abellán, floreceu unha interesante corrente histórica e de crítica literaria centrada no fenómeno da censura franquista e nos efectos ocasionados na literatura castelá e na literatura catalá (non sei se tamén na vasca).
A censura franquista de libros (segundo teño entendido e tamén padecido), divídese en dous períodos. No primeiro, as obras presentadas á censura (na calle Génova de Madrid, que parece ter unha especial vocación inquisitorial) eran examinadas por tres "lectores" que corrixían, tachaban e emitían os respectivos informes. Logo un xefe redactaba a resolución final na que se prohibía a totalidade, se autorizaba ou se suprimían partes da obra. Parece ser que os "lectores" eran anónimos e non se coñecían entre si. O secreto era tal que hoxe ignoramos o nome dos que foron censores ou "lectores" dedicados á vixilancia das letras galegas. A segunda etapa da censura franquista de libros ábrese coa posta en vigor da Lei de Prensa de Fraga Iribarne, que, para algúns, foi aperturista. Cousa, como veremos agora mesmo, completamente falsa.
O Ministerio de Información de Fraga Iribarne abriu un libro de rexistro editorial no que se relataban as editoriais máis de confianza política do Réxime. As editoriais rexistradas e numeradas segundo decisión personal de Fraga Iribarne podían publicar libros sen se someteren á "consulta previa". Ora si, se o libro publicado e distribuído contivese proposicións contrarias aos intereses do goberno e do Réxime podía ser secuestrado, retirado da circulación e os editores e autores procesados.
En canto ás editoriais que non gozaban do privilexio de figuraren no rexistro, seguían obrigadas a pasar os trámites da censura igual ca sempre. Fraga Iribarne non permitiu que Galaxia e as restantes editoriais galegas, a excepción da Val Lemos de Monforte, figurasen no grupo selecto das acollidas no "rexistro editorial". O cal quer decer que para Fraga Iribarne a cuase totalidade das editoriais galegas eran sospeitosas de desafección ao réxime franquista. E penso que non se equivocaba nada, a excepción da Val de Lemos que era inequivocamente antifascista e nacionalista galega.
E aínda había outras censuras. As conferencias culturais tiñan que ser aprobadas, previa presentación do texto ou dun guión pormenorizado, polos Gobernos Civís. Se resultaban desautorizadas non podían celebrarse e se algunha asociaciación se atrevía a facelo, recibía unha boa multa gobernativa ou mesmo era obxecto dun procesamento por parte do Xuzgado de Orde Pública. Aínda me lembro das 50.000 pesetas de multa que lle caíron á Asociación Cultural de Vigo por un coloquio informal e matutino protagonizado por J.L. Aranguren sobre 1968 ¡E da sanción a Manuel María! Determinados oradores nunca ou case nunca eran autorizados a falar en público. Houbo un período no que o mesmo Rector da Universidade de Santiago, García Garrido, prohibía as conferencias dos profesores de Instituto que figuraban na súa propia lista negra.
Naturalmente, nesta ínfima nota non se esgota a historia negra da censura exercida contra a cultura galega. Dos libros que eu publiquei co meu nome, o derradeiro que pasou a censura franquista foi o titulado Con Pólvora e Magnolias e fíxoo en 1976.

A boca pola lingua.

Xosé M. González.
El progreso 28-11--2008

Cando un servidor furga pola internet, entre as primeiras cousas que fai está ir á web de El Progreso (principalmente, sección Opinión) e ao incomparable blog (perdoen os desta casa, para tal preferencia miña non parece haber emenda) As uvas na solaina. Alí, nunha demorada tertulia hai meses, certo estimadísimo participante aludira aos filólogos utilizando a expresión que titula este artigo, caracterizándonos logo coma unha especie -disimulen- de invertidos. Porque ao resto dos seres humanos váiselles, en todo caso, a lingua pola boca.

Marcos Valcárcel

HELENA VILLAR JANEIRO ESCRITORA

(El Correo Gallego -28-11-2008)

Cavilaba eu estes días en que Eduardo Pondal, cando escribiu o poema que se ía converter no himno galego, tivera unha certa premonición de que existiría unha personalidade como Marcos Valcárcel e que lle inspirara en vaticinio aquel sintagma "os bos e xenerosos". Logo visitei As uvas na solaina, un blog moi do meu gusto que publica o ourensán e polo que paseo cada noitiña, e topeime con que xa alguén que quería louvalo a el e ao seu labor utilizara a mesma idea. ¡Que se lle vai facer! Hai coincidencias. Fryderyk Chopin ten no Rondo Krakowiak, opus 14 (1828), catro compases que coinciden con outros tantos da Negra sombra de Xoán Montes e que sorte que o galego a deixara composta para ben da nosa música. Por iso eu tampouco vou renunciar a unha ficción literaria que me parece ilustrativa para dicir o que quero contar do amigo Marcos.

Marcos Valcárcel é moitas, moitísimas cousas. Doutor en Historia e catedrático de Lingua e Literatura Galegas, vinculado a Ourense por nacemento, profesión e vocación, e a Galicia polos traballos de investigación da historia política do galeguismo, coñecedor da nosa literatura e editor dalgúns de grandes poetas, activo xornalista cultural -Galicia Hoxe publica as súas Andoliñas- e un dos blogueiros máis dinamizadores e sistemáticos da rede. Tén publicado un bo número de obras individuais e participa en numerosos proxectos colectivos. O último que coñezo, e acabo de ler e aplaudir, é a análise da nosa literatura nun libro do Consello da Cultura Galega arredor da conmemoración dos seus primeiros 25 anos.

Todo este traballo compaxínao Marcos Valcárcel coa angueira de profesor adiado en ciencia e pedagoxía, co labor no Liceo, coa animación cultural. Nunca dixo que non ao que neste sentido se lle ten demandado e é fácil asocialo ás paisaxes urbanas nas que se celebra un centenario, unha homenaxe ou unha xornada de estudo sobre cultura contemporánea. Á única pregunta á que non contesta é á de como conseguiu fabricar días de 30 horas e gardar a receita para el só. Só neste segredo absoluto Marcos non se nos mostra xeneroso.

Mañá pola tarde presentarase na sede do Liceo o seu libro Historia de Ourense e pola noite os seus moitos amigos e amigas acompañarémolo nunha cea no San Miguel para lle expresar a admiración e o cariño que a Galicia lle merece.

27 nov 2008

Leria.
(A outra faciana das Uvas).

Nada, don Marcos, que non lle é brincadeira, doutor. Vénlle sendo a cota da homenaxe que corresponde á versión re-actualizada da espectral cuadrilla da Santa Compaña. Vde. ben me entende, don Marcos.

Ouviu: Miguel, o xenio do foto-shop que artellou o cartaz, si, Miguel, o neto de Conde-Corbal, insistiu na simetría dos símbolos. Repare, profesor, na esquerdista figura de Lobo Neghro, de cósmica forquita na mán, complementándose coa boneca-títere a invocar os meus queridos amigos de Churrería Lolita. Servidor de Vde., don Marcos, no seu desespero a procurar Jimi de Rairo, non é máis que simple miraxe da aposentada figura da señorita Lourixe. Ana Bande, símbolo do que puido ser e non foi, leva como pedestal a miña filla, de pano palestiniano. Na esquerda, a cobra kundalini, que facendo pausa obrigada en Olás de Vilariño, no seu odiseico periplo Lobeira/Pontes de García Rodríguez, ‘suaviza’ a extemporalidade dun Delacroix galego, que, tal e como a a miña querida amiga da infancia, Ana Bande, puido ser e non foi. Ambas as garrafas representan ambos os estados (consciente e subconsciente) da psique humana: O licor-café (de R.) deprime o sistema nervioso central, alén de desinhibir a personalidade. A garrafa de gasosa, infinito continente, contribúe, e non pouco para o financiamento da vida de nós, os da aldea, na cidade.

O noso querido espectro, Apicultor, continúa atento ao decorrer do blog. E por veces solta algunha abella…

Repare tamén, don Marcos, na ausente expresión de Arume, no cuadrilátero de honor. Mensaxes ocultas ao modo Paul McCartney?

Don Marcos: As walkíricas señoritas Hurley e Antonelli ollan para Vde., extáticas. Non lle me estraña. Ambas dúas están no punto de deixar de VIR SENDO, para atinxir a plena categoría do SER.

E nós, pobres cidadáns do espectral reino bárbaro que tamén puido ser, e tamén, ora pro nobis, tamén non foi, mascarámonos na festa para dicirmos cousas que hai tempo que lle queriamos dicir, e, no diario, ben nos custaría.

Que Deus o bendiga, don Marcos, por nos mostrar o camiño.

P.D.: O seu retrato está colado por riba do bombo da batería do meu admirado Keith Moon (dos ‘The Who’).

-Seu sempre Medela.-




C O N V I T E

AS UVAS NA SOLAINA.
Rosa Enríquez
La Región 27-11-2008

Para botar unha ollada interesante e coñecer até o fondo a historia e a cultura do país existe un recuncho na rede ben coñecido de todas e todos que constitúe xa unha ventá aberta para quen queira aventurarse e disfrutar do debate. Refírome, xa saben, á unha leira virtual, onde recoller as uvas máis sabrosas, esas que saben a memoria, a canto laudatorio e un pouco, porque non dicilo, tamén a humor. É este campo de vides un lugar insólito onde a aprendizaxe ten ese carácter significativo que tanto busca o profesorado para favorecer no alumnado o pensamento propio, a análise do que nos rodea e, por suposto, a autocrítica. Por iso resulta tan edificante entrar nese espazo que se abre coma un racimo de uvas verdes ou violetas e deixar que o tempo transcorra liña a liña, coma os camiños revirados da consciencia e entreabrir as portas do coñecemento, un ámbito tan atractivo coma enigmático no que perderse.

Das primeiras visitas á solaina de Valcárcel lembro o estupor experimentado ante as mentes pensantes e sesudas, dito isto de sesudas no senso positivo en tanto que rigorosas e afiadas, e certo respecto e necesidade de prudencia antes de intervir cun comen tario que puidera resultar inxénuo. Digamos que entendín que aí todos os que participaban eran expertos discutidores e, loxicamente, preferín permanecer atenta antes de entrar no asunto, calquera que este fose. Un bo día entrei, plenamente convencida, deixei a miña humilde pegada. Gustoume a experiencia e disfrutei enormemente do meu atrevemento. Porque non? Se cadra os prexuízos eran unicamente meus ao considerar que só opinar sesudamente podía ter interese. O tema que se discutía referíase aos artistas e o seu carácter. Eu entendín, como sigo a entender a día de hoxe, que as habilidades ou dons para crear, non están relacionados en absoluto coa xenerosidade, unicamente co inxenio, así que, dende o meu punto de vista, o feito de ser un pintor ou un escritor excepcional non garante en absoluto a excepcionalidade no plano persoal. De aí que, na miña humilde opinión, teñan existido grandes mentes no interior de espíritos pobres.

Este foi o meu parecer sobre o asunto e, máis ou menos, así o expresei libremente sen problema. A complicación estaba na miña cabeza, unicamente alí era onde vivía aniñado o medo ao ridículo, algo que co tempo as persoas imos superando ao apren der a rirmos de nós mesmos. En certo xeito é coma se pensásemos que despois do ridículo non quedase nada máis que a vergoña. Porén isto é totalmente falso porque, detrás do bochorno sentido, están as persoas, o seu corazón palpitante e ese desexo lexítimo de superación que anainan as almas grandes, esas que serven de soporte ás ideas propias, nunca froito da repetición porque si, tampouco non da aceptación da idea maioritaria.

Por iso precisamente, ao entrar no blog de Marcos Valcárcel, como dicía Borges, unha aprende e aprende e volve a aprender. Eu, por aprender, aprendín, por exemplo, que hai persoas que traballan arreo, coma Marcos, na configuración da memoria real, sementando o respecto á cultura e ás artes feitas no noso país, fornecendo o espírito de quen teña desexos de coñecer as súas raíces que o único espazo onde se pode dicir que existe radicalidade. Se cadra por todas estas cousas, este ourensán estará rodeado de tanta xente o sábado, porque se lle recoñecen todos os méritos, dende as súas colaboracións diarias na prensa até libros coma este que presentará o día 29, ‘Historia de Ourense’, editado en Xerais, seguramente moi ilustrativo.

(En bits ou tinta fresca, cada novo día esperto, coa voz xenerosa nos distintos soportes -blogs ou medios de comunicación-, de amigos e amigas derramando loas inmerecentes á miña persoa. Un millón, para todos-as, outro tamén para tí Rosa.)





26 nov 2008

Sextinario: trinta e seis + tres

API, e X.M.González, tráennos un post referenciando un artigo -¿Importa el tamaño de las literaturas ?-, excelente; de Darío Villanueva que paga a pena non deixar pasar por alto.
Un fragmento :
Tengo en mi mesa un buen ejemplo de lo que digo. Se trata de un libro de poesía publicado en octubre de 2007 y con una inmediata segunda edición en enero del presente año. Su propio título, Sextinario: trinta e seis + tres, habla ya de su pertenencia a una determinada tradición de la literatura paneuropea, que arranca del poeta medieval occitano Arnaut Daniel. Al juego de la composición estrófica que lo denomina, se añade, incluso, otro rasgo de la poesía experimental, la visualidad de los caligramas o poemas figurativos. Pero lo sofisticado de ambos recursos, el métrico y el tipográfico, no entorpece para nada la expresividad de sus 40 composiciones, que tratan de la creación literaria, de la realidad social y de la intimidad de la propia escritora, Marica Campo. Siempre con las palabras eminentes que constituyen el marchamo de la mejor lírica, este poemario en gallego modula registros diferentes como puedan ser el satírico, el trascendente o el más íntimo, y le permite a su autora expresarse en lo que toca a sus ideas, a sus percepciones y a sus denuncias, siempre en términos que sus lectores podemos hacer nuestros, porque para ella y para nosotros "o poema é a sombra que me copia". Y con la aparente artificiosidad de una forma métrica muy cerrada y exigente, Marica Campo es quien, sin embargo, de expresar, en auténticos poemas "noticiosos", asuntos de la más inmediata actualidad como la violencia machista en As razóns do asasino, A razón da víctima o Mulleres de Ciudad Juárez.

E para mostra , un botón:

Silencio

Loitei a vida enteira cun só nome
a piques de saírme polos labios,
sei o tamaño, a forma e até o eco
que deixará no ar se o digo un día.
Mentres tanto palabras como pombas
ceibei a competir coa voz do vento.

Non o podo lembrar, anda no vento,
que quen o pronunciou queimou o nome,
derradeira, quizais, das súas pombas,
liberouno e despois cerrou os labios.
Eu sei que morrerei feliz o día
en que o descifre á fin no son do eco.

O oco da palabra vai no eco,
eternamente vougo polo vento.
Non volverá existir, non verá o día,
xamais regresará o nome ao nome.
É grande para min, non teño labios,
o meu pombal quedou case sen pombas.

Xa non queren voar, xa non son pombas,
anacos de papel que leva o eco.
Se eu dixese o que soño, novos labios
volverían a min, sería vento
a percorrer o mundo cun só nome,
o que quero dicir mais non hai día.

Virá fatal, ha vir, un outro día:
Deixarei dunha vez o ar sen pombas,
no delirio a morrer direi o nome
que procurei sen fe, febril no eco,
neste me eu baleirar tamén no vento,
nun voo de palabras como labios.

Chegará a hora e hei pechar os labios,
cando estea a chegar a luz do día,
e aínda hei procurar no fol do vento
ese amencer de abril orfo de pombas.
Mesmo morto ha soar na voz do eco
a negarse a si mesmo, xa sen nome.

Non ten nome o silencio, non ten labios,
levantan cando o digo voo as pombas
e pousan no ar do eco a facer vento.

(Maríca Campo)

25 nov 2008


Presentación do poemario de Víctor Campio "O aire, a luz e o canto Poesía Reunida 1987-2006"
(Clic na imaxe para agrandar).

23 nov 2008

Dentro e fóra.
Afonso Vázquez-Monxardín.
La Región 22-11-2008

Discútese bastante o nome do sitio este. E xa son ganas. Que se Galiza soa máis enxebre, que se Galicia é como máis ben dicimos a xente do común. Que se dis Galiza cheira a Bloque e Galicia a menos amante do país. Que nada diso. Que si. Que non. Que se tumba que dálle. Que tal e que sei eu... Trapatrapá. Non me meterei nese bulleiro revivido polo alobado mozo de escasos estudos e sen traxectoria profesional que, miren que reviravoltas dá a vida, é presidente da Comisión de Educación e Cultura do noso Parlamento. E así, dicindo noso, vostedes xa me entenden. E aínda que non cumpriría aclaralo fágoo para o teña as entendeiras atravesadas: que tamén conto por nosos o Parlamento Español e o Parlamento Europeo, pois lugar onde temos palabra e onde se coce pan e leis que nos van afectar, son tamén nosos. Pero así, dicindo como dixen ao primeiro, noso, vostedes xa me entenderon e non teño que andar co tema de cia/za, que me acaba coa paciencia, pacencia, pacenza, ou como os señores gusten, que eu, con tal de nos ir enten dendo, aínda que sexa de forma incorrecta, o resto impórtamelles ben menos.

E pois téñolles eu a intuición transversal de que os galegos sentimos un certo pudor cando debemos referirnos ao ente colectivo abstracto que hai por riba das nosas aldeas e cidades ao que sabemos pertencer. Por iso abusamos dos adverbios de lugar. Pois usamos un ‘Aquí’ identitario e colectivo cunha cotidianeidade pasmosa. A maioría de nós diría ‘Aquí cómese de marabilla’ en vez de comezar a frase por ‘En Galicia cómese...’. Tanto é así, que creo que esa cámara de deputados de Santiago se podería chamar simplemente ‘Parlamento de Aquí’. ¿E que me din do adverbio fóra? Se un de Ourense vai estudar a Vigo ou Santiago, sempre usariamos o topónimo alternativo para significar onde debería asistir a clases: ‘Marchou estudar a Santiago’. ¿Pero que acontece se saiu da nosa comunidade autónoma? A cousa é, popularmente, non ten volta de folla. O resto do mundo é simplemente ‘fóra’. ‘Marchou estudar fóra’ significa só iso. Que a universidade pode ser de Zamora, Madrid, Inglaterra, Interlaken, Macao, Montevideo, Zimbawe, Río de Janeiro ou Frankfut. De calquera sitio. ‘Casou cunha de fóra’. Pois dominicana ou asturiana ou de calquera lugar do resto do planeta menos dese ‘aquí’ de 29 mil quilómentros cadrados que, caracterizados por oposición ao ‘fóra’, sería ‘dentro’. Incluso falamos dos ‘galegos de dentro’ -ou de aquí- e os ‘galegos de fóra’ -os emigrantes-.

Tan grande é o ‘fóra’ como fondo o ‘dentro’. Por iso tamén poderiamos nomealo, sen máis, como ‘O Parlamento de dentro’, e tería poética aliteración evocadora de ondas mariñas morrendo en fíos de escuma nos areais de Corrubedo, un día calquera de inverno. E Santas Pascuas.


21 nov 2008



Marcos Valcárcel

XAIME DA PENAAvogado e galeguista.


Un que xa nos se vos emociona por case nada, que debulla na realidade, anota as contradiccións e denuncia todo aquelo que un home pode denunciar, e que nin se ocorre endereza-lo dereito pensa que poucas persoas da nosa terra, quizabes se contan cos dedos dunha man, merecen unha homenaxe coma a que o día 29 se lle vai a dar a Marcos Valcarcel en Ourense.

Sei que nestes días somos moitos, e en tódolos medios posibles os que nos sumamos a esta celebración, que constata a profunda admiración pública que sentimos por este ourensán sabio.

Cada un de nós, ben polo coñecemento directo da súa persoa ou pola súa obra, facemos unha aproximación do Marcos historiador erudito, do escritor pulcro e cosmopolita, do conferenciante exuberante, do profundo coñecedor do galeguismo e dos galeguistas e que día a día, achega a achega, vaite vernizando ata te sentires un privilexiado de ser galego, da túa cultura e do teu país.

Cando Pondal xuntou os dous cualificativos de Bó e Xeneroso, non podía pensar en Marcos Valcárcel, pero o noso amigo, o máis famoso vendimador da rede, o patrón DAS UVAS NA SOLAINA, é especialista en facerte sentir ben, transmíteche a paz xusta para exprimirte no debate, ca seguridade de que sempre che vai axudar para non retirarte derrotado e erguerte o día seguinte para segui-la análise, que é preciso que continúe para illa-la incultura e a soberbia discriminadora.

Marcos tamén ten todo aquelo que sempre quixemos do noso pai e para o noso fillo, a tolerancia suficiente para que te comprenda nun extremo e un sorriso cómplice despois dunha zoupada, !vas caer¡, pero con eso non se nace, eso faise o longo de cincuenta anos, día a día, lectura a lectura e artigo a artigo, e de aí ese bendito respecto profesoral que lle temos os seus okupas, e como dicía o outro senón existira habería que fabricalo. Nós témolo, disfrutémolo.


(Outro millón de grazas máis, tamén para vostede, amigo Xaime. )

Fonte: Xornal.com, 21 de novembro de 2008.

19 nov 2008

Un corazón,
de XOSÉ MANUEL SARILLE ESCRITOR E PROFESOR
El Correo Gallego 18-11-08

Erguinme moi cedo e coas ideas amarradas, para que todo saíse ben no momento de sentar diante destas teclas, que agora se me encerellan completamente. Escribín o título antes de nada, rápido e sen pensalo, porque se refire a Marcos Valcárcel, un recolector de estrelas, de Historia e de palabras e porque Marcos é sobre todo un corazón. Mais o resto do escrito que tamén vai tratar del, rómpeseme constantemente cando parece que quere arrincar.
Quixen prender o fío pola xoiaría familiar ao lembrar a primeira vez que entrei alí. E levaba bo camiño, porque Marcos sempre fixo talla doce sobre aceiros e cobres de papel e de luz de pantalla. Creo que toda esa teima naceu de imitar o pulido do ouro no taller da casa, visto cada día durante a infancia. Marcos lixa e almacena o tempo e as palabras e cando os demais tirabamos coios na rúa, que temperan tamén o carácter, mais doutro xeito, el seguramente se metese para dentro, para buscar a paz e a dozura, á beira do buril e do foco do pai, até acabar converténdose en alfaia de tanto velas facerse. Sendo adolescentes en Compostela regalounos aos máis próximos o candor da súa forza sen conto, que xa daquela consistía en saber reunir o disperso e en procurar a medición ordenada para proclamar Galicia e destrozar o tirano. Sen berro ningún de quen nunca os soubo botar, nin daquela nin nunca.
Eu convídoos a que busquen a súa obra. A que está á vista, todos os días no Galicia Hoxe, o xornal irmán de EL CORREO GALLEGO; en La Región; en calquera dos seus libros e no seu blog que se chama As Uvas Na Solaina, a principal referencia do galeguismo en Internet.
Un grande corazón que impulsa e transporta, desde o pasado para o porvir deste país, e desde a sombra para o entendemento e o amor. Non lle coñezo a outra obra, a do erudito e coleccionista paciente. Tenme falado dela nos cálidos días en que nos retratabamos xuntos e sei que en Ourense hai casas enteiras de arquivos de papel que pola lúcida escolla constitúen talvez a notaría máis importante da Historia de Galicia do último medio século. E todo porque Marcos Valcárcel é tan grande como imprescindíbel.


(Do xefe desta casa: graciñas tamén a Xosé Manuel Sarille con quen compartín tantas cousas e de quen aprendín outras moitas. Menos mal que estes días non saio de casa, porque parecería un semáforo en vermello andante)

18 nov 2008

Obama si pode
ECG. 13-11-08

BIEITO IGLESIAS ESCRITOR E PROFESOR

Por ter nado eu na Galiza profunda, case me levan lástima os votantes de Kentucky ou Cansas, desa Norteamérica non menos entrañada, que quedaron cun palmo de nefres ao ver na Casa Branca a un tipo bronceado (Berlusconi dixit).
Por parte da cor, aos electores do fosco Sul e do Medio Oeste camponio, non lles chistou un candidato do que temían a suba da contribución e a interdición de gastar armas así sen máis nin mangas. Eses drégolas de barba rubia, camisa a cadros e calzas vaqueiras, que o tópico fílmico pinta enviando cervexa en bares de estrada e que Tom Wolfe describe como langráns dados a tirarse coios na noite do sábado (igual que se acantazaban aquí os rillotes malensinados hai catro días), xa non se consolarán coa idea de que aínda existe unha clase inferior a deles, integrada por pretos marcados co estigma dos devanceiros escravos. Que farán para soerguer a autoestima?
Quizais lle abonde con arrebollar e marcar unha vaca de cornas ganchelas. De resto, en Europa e por estes pagos, a elección de Obama recibiuse con indisimulado contento, pola asa progre e mesmo por varios líderes da asa conservadora. Non era para menos, despois de aturar as meteduras de zoca da Administración Bush, que levantou avespeiros na xeopolítica e deixa a economía aterecida. Outra cousa é o entusiasmo un chisco infantil desatado cada vez que os medios de comunicación publicitan un "feito histórico". Un terzo dos americanos con dereito a voto abstívose, ben polos engarros do sistema electoral, ben porque son personaxes de novela de John Updike e pensan que "a historia sucede, pero non nos sucede a nós agás que nos asoballe".
Un xornalista definiu a Obama como "nacionalista irredento cunha concepción case mítica da patria", apoñéndolle trazas de Ibarretxe. Supoñendo que acertase no retrato, o único seguro é que con el non han poder nin Rosa Díez nin Savater.
graciñas, Xosé Manuel

"Marcos Valcárcel", de XOSÉ M. GONZÁLEZ
Colaborador de
Xornal.com. Luns, 17 de novembro de 2008

Un quere lembrar, e volve ao ano setenta e nove ou oitenta. Certo grupo de mozos nacionalistas, chegando desde a rúa perpendicular ao cine Capitol, xorden pola Porta da Mámoa con afán de recuperar o Entroido rueiro santiagués e facer algo de política. Pepe Barro deseñara un mómaro que porto eu; e na comparsa de dez ou quince o espigado ourensán de gafas elixiu para sátira un atavío balompédico, talvez camisola branca e vermella, desde logo calzón curto. No medio do inverno. Qué novos eramos.

Despois moito choveu, e non só auga. En decenios, o profesor lugués retirado de actividades militantes conservou figuración e imaxe mediática do futbolista por un día. Aínda relevo político, gradual e ascendente protagonismo cultural... Nada imprevisible refutaba aquela silueta xuvenil. E chega o blog. Vese illa ilustrada, abeiro que promete. Entra un sen pedir moito permiso, e o balsámico repouso non esquiva debate gladiatórico. Estímulo de contertulios, achego do patrón, provocan froito rara vez sopesado: escribir un libro. Grazas ás uvas e o amo, xa non queda máis cá árbore para chegar a home.
E deica hoxe. El, motivo e titular desta peciña, leva gañado o que dicían o Miranda e quen asina: constituír arestora único parangón factible para don Ramón Otero Pedrayo. Igual lle agroma roibén nas fazulas, cavilando que aquela enorme sombra non ten hogano semellar. Confundirase. Hospitalidade, erudición, ourensanía. Perciben o aire de familia?
Na presente xeira de homenaxes, diversa voz próxima e ilustre colocará a súa alfaia no panexírico. Eu só quería lembrar e agradecer. Ou moito moito se torce, ou este vinte e nove encontrarémonos alí. Madia leva se non.

15 nov 2008


Cambalache
MANUEL RIVAS, El País 15/11/2008

Cuando era un ángel de la guardia y director general de la Benemérita, Luis Roldán no consiguió nunca ser entrevistado a fondo y en prime time en televisión. Ése era su verdadero anhelo. Lo intentó por todos los medios, pero sólo obtuvo displicencia. Un día tuvo una revelación. Se le apareció en sueños Alfred Hitchcock y le dijo: "Escucha, Rol, muchacho. Cuanto más elaborado sea el malo, mejor será la película". Desde entonces, se aplicó a la tarea, desarrolló lo mejor que supo lo peor de sí mismo, derrochó talento para hacer bien el mal, se sacrificó incluso en penosas orgías y desagradables dispendios, hasta conseguir, no sin alguna incomprensión en este país de la envidia, una meritoria condena de 31 años de prisión por delitos propios de una encomiable voluntad de estilo, como malversación, cohecho, fraude y estafa. Y todo por conseguir una entrevista en hora de máxima audiencia. El guión de Luis Roldán no se entiende de otra forma. Con todos los matices y diferencias pertinentes, ése es también el caso de otros esteticistas como Mario Conde o Julián Muñoz. Por fin empiezan a ser comprendidos. (...)

Amina Lawall e Aisha Ibrahim Duhulow
Afonso Vázquez-Monxardín
LA REGIÓN 15-11-08


Lembran aquela desdentada nixeriana a quen querían lapidar -matar a pedradas, que soa máis duro e claro- por ter un fillo cinco anos despois de divorciada, alá, no cu do mundo, nunha das catorce provincias do norte de Nixeria onde se aplica a Sharia? Seguramente Amina Lawal nos debe a vida e ela ben o debe saber. Pois si. A presión internacional fixo daquela -hai cinco anos- que o caso fose sobreseído polas cortes do país. Nixeria, cos seus defectos e problemas, é un país. Amnistía Internacional, chapeau. Pero o caso de Aisha é outro. Amnistía chegou tarde, chegamos todos tarde, porque Somalia desde hai vinte anos son só unhas raias nun mapa que fan sufrir, cun xogo de alianzas cambiantes entre señores da guerra, islamistas, piratas e ‘occidentais’, que nin os que seguen a actualidade puntualmente dan entendido ben. O tema é que non puidemos facer nada por ela. Só soubemos que vivira pola súa morte.Aisha pasou uns anos da súa nenez no cam pamento de Hagadeer no noreste de Kenia. A guerra leváraa alí da man de seu pai, quen, como optimista, hai catro meses, decidira que as cousas ían a mellor na terra de orixe e volveu con saudade dos parentes.Instalouse en Kismayo, a terceira cidade do sur de Somalia e a última en ser conquistada aos señores da guerra locais, en xaneiro de 2007 polo exército etíope e o Consello de Tribunales Islámicos, e tratou de refacer a vida. O lugar, certamente, ten un clima paradisíaco pero resultou ser o ollo do inferno. Aisha Ibrahim era xa unha mociña que se daba a maior. Tiña trece anos pero aparentaba máis. Axiña, tres desalmados dun grupo armado calquera, violárona. Ela rota pero con ganas de vivir, animada polo pai, foi presentar denuncia ao cuartel da milicia islamista Al Shabab que no mes de agosto pasado, ou sexa cando nós estabamos coa barriga ao sol, se fixo co control de Kismayo. Os soldados, cómplices, ríronse na súa cara e acusárona de adulterio. Por iso debía morrer. Sentenciárona. Un tal Sheikh Hayakalah, dixo que un tribunal islámico que a xulgara e que ela pedira a morte. Tiveron que levar un camión cheo de pedras ata o estadio de fútbol pois era onda a praia e alí só lle poderían tirar puñados de area. Cavaron un foxo e enterrárona viva deixándolle só fóra a cabeza, tapada iso si, cun saco negro. Seica eran mil os espectadores. Cincuenta milicianos empezáronlle a tirar as pedras. Un rapaz intentou auxiliar á nena. Matárono dun disparo, retiránono e seguiron tirando pedras. Cando pensaron que estaba morta, desenterrárona e levárona para certificar a morte. Pero aínda estaba viva. Devolvérona ao burato, seguiron as pedras zoando no aire e impactando na cabeciña da nena ata que acabou por morrer de todo. O pai, os parentes, as testemuñas din que a nena quería vivir e que a deberon levar arrastras ao burato mortal. Noticia tan incrible é incriblemente certa. Al Jazira fala dela. E mentres aquí, inútiles, discutimos sobre o sexo dos anxos, sobre desenterros, sobre se a raíña pode opinar ou non de terminoloxía e case ninguén falou de Aisha. Que lonxe nos caen esoutros mundos que están tamén neste mundo...

14 nov 2008


En carne viva (fragmentos)

- Que, seica imitando ós grandes do boxeo para conseguir uns cantos puntos de sutura nos beizos, non?, dixo Afonso cando entrou na habitación do sanatorio de visita.

A realidade era moito menos novelesca e cinematográfica: unha simple caída, ó erguerme do sofá, afociñando de fronte contra o chan e batendo cos dentes contra o parqué como o mellor porteiro cando vai parar un posible gol, engadindo neste caso bastante sangue espallada dende os meus beizos. A María e a Eire, pois as dúas estaban na casa, custoulles levantar os meus oitenta e cinco quilos. Fixérono cunha cadeira e logo pedín ir ó baño, porque pareceume que quería vomitar. Pero, chegado alí, fóiseme realmente a cabeza e María, asustada, foi chamar unha ambulancia, mentres a miña filla me sostiña sentado no servizo, eu inclinado sobre min mesmo, pero sen caer. Daquela debín perder o coñecemento moi pouco tempo, quizais un minuto ou moito menos, non o sei. Espertei oíndo berrar a Eire: “Papá, que che pasa?”.
Por fortuna, case dous días despois e feitas todas as análises e controis habituais, os médicos non viron nada especial nin danos novos. Iso é o que di a ciencia. Eu teño outra incógnita: dese minutiño que eu pensei soñar e debín perder o coñecemento de xeito moi transitorio, non lembro case nada. Pero creo que soñaba, imaxinaba, lembraba, eu que sei, unha paisaxe de verdes moi fortes, arredor dun pozo ou dunha congostra ou algo así. Moito me gustaría saber de onde procede esa paisaxe ...
Sapoconchos nas uvas da solaina

Se alguén lle pode respostar, seguro que o agradece:

Boas. Buscando no jujel atopei unha referencia no seu blog os sapoconchos no Arnoia, xustamente en Xunqueira de Ambia. Estaria interesado en calquera referencia historica da zona, xa que se está a facer o plan de conservacion e calquera zona que quede fora agora será mais dificil de que poida ser incluida despois.
Saudos,Cesar-- Vocal de Conservacion AHERede de Observación Ambiental de Galicia (ROAGA)CINAMCentro de Investigación e Información Ambiental - Lourizán Estrada PO-546 Pontevedra-Marín, km. 4Apdo. de Correos 127- C.P. 36080Lourizán - Pontevedra-Spain
MIGUEL ANXO FERNÁN VELLO. CADERNO ABERTO
Marcos Valcárcel, intelectual e historiador, galicia hoxe 14-11-08


Se un intelectual é aquela persoa que produce, e en certa maneira administra, os contidos culturais representativos da sociedade, o historiador e escritor ourensán Marcos Valcárcel responde perfectamente, sen dúbida, a ese retrato; e aínda a definición, no seu caso, fica curta e merece ser ampliada nos pormenores que lle afectan. Eu vexo a Marcos Valcárcel no papel que lle asigna ao intelectual Mario Bunge -o intelectual é aquel que busca a verdade e a difunde, di o filósofo-, mais, ao mesmo tempo, navegou e navega o noso amigo polas augas do que Pierre Bordieu -autor dun texto a estes efectos imprescindíbel: Contra a política da despolitización- consideraba absolutamente necesario como forma permanente de compromiso: a restauración da política, a acción e o pensamento. Velaquí, todo sumado, o perfil nidio de Marcos Valcárcel. E todo isto vén a conto porque o historiador, o profesor, o escritor, o homme de lettres, vai presentar nos próximos días na cidade das Burgas un novo libro, Historia de Ourense, obra esta que se unirá a ese inmenso labor de investigación, documentadísima en todos os aspectos, que Marcos Valcárcel leva realizado, relacionando -é un dos seus puntos maiores de interese- a historia cultural, social, humana e política do galeguismo coa cidade de Ourense. No ano 1987 publicaba xa unha obra titulada A prensa en Ourense e a súa provincia, e logo virían títulos como Ramón Otero Pedrayo. Vida, obra e pensamento (1988), A cidade da Xeración Nós (1996) e Ourense, craro río, verde sol. A cidade na voz dos seus poetas (2001), entre outros. E non quero esquecer aquí outra obra: Pé das Burgas. Estudios de historia, literatura e xornalismo (1998). Agora o excelente profesor e tamén gran xornalista literario, compañeiro nas páxinas de Galicia Hoxe, publica unha Historia de Ourense, e os amigos de Ourense e da Galiza toda decidiron facerlle unha homenaxe: puro acto de xustiza poética cunha das figuras máis importantes da cultura galega do noso tempo. Alí estaremos.


(Da miña banda: graciñas, de corazón, a Fernán-Vello e a Pepe Paz polos seus artigos de hoxe, fillos máis da amizade que das miñas cualidades)